ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο μακαριστός Γέροντας Παΐσιος, βλέποντας ότι στις μέρες μας «η αμαρτία έγινε μόδα», τόνιζε ιδιαίτερα την ανάγκη της μετανοίας και της εξομολογήσεως, όπως φαίνεται και στο τελευταίο κεφάλαιο του Β’ τόμου. «Μετάνοια και εξομολόγηση, μας έλεγε, χρειάζεται πάνω από όλα σήμερα, για να κοπούν τα δικαιώματα, που έδωσαν οι άνθρωποι στον διάβολο, με αποτέλεσμα να αλωνίζη τον κόσμο».
Πολλοί οδηγήθηκαν με την βοήθειά του για πρώτη φορά στο Μυστήριο της εξομολογήσεως, άλλαξαν ζωή, αγωνίζονται ως φιλότιμα παιδιά του Θεού και ζουν από τώρα τον Παράδεισο. «Πάντως οι άνθρωποι, μας έλεγε με χαρά ο Γέροντας, είναι πολύ καλοί. Ποτέ δεν μου συνέβη να πω σε κάποιον να πάη να εξομολογηθή, και να μην το κάνη». Βέβαια σε αυτό συντελούσε και η μεγάλη του αγάπη, που αλλοίωνε την ψυχή του ανθρώπου με τον οποίο επικοινωνούσε και την μετέτρεπε από άγονη γη σε καλλιεργήσιμη.
Στον παρόντα Γ’ τόμο, ο οποίος εκδίδεται με την ευχή και την ευλογία του νέου Ποιμενάρχου μας, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κασσανδρείας κ.κ. Νικοδήμου, συμπεριλαμβάνονται θέματα που μπορούν να βοηθήσουν τον ταλαιπωρούμενο από την αμαρτία άνθρωπο να αποκτήση την καλή ανησυχία και να αγωνισθή πνευματικά, ώστε να ελευθερωθή από τα δεσμά της. Ζώντας την μετάνοια θα μπορέση να απεκδυθή τον παλαιό του άνθρωπο, ο οποίος, όπως λέει κάπου ο Γέροντας, είναι «ένας κακός ενοικιαστής μέσα μας και, για να φύγη, πρέπει να γκρεμίσουμε το σπίτι και να αρχίσουμε να χτίζουμε την νέα οικοδομή, τον καινό άνθρωπο».
Αρχή της αμαρτίας κατά τους Πατέρες είναι ο κακός λογισμός. Γι’ αυτό στο πρώτο μέρος αυτού του τόμου συμπεριλήφθηκαν κατ’ επιλογή μερικά από όσα μας είπε ο Γέροντας σχετικά με τους λογισμούς. «Οι λογισμοί, έλεγε, δείχνουν την πνευματική μας κατάσταση». Ο καλός λογισμός έχει μεγάλη δύναμη· αλλοιώνει πνευματικά τον άνθρωπο. Αντίθετα ο κακός λογισμός τον βασανίζει. Όταν ο άνθρωπος διώχνη τους κακούς λογισμούς και καλλιεργή τους καλούς, εξαγνίζονται ο νους και η καρδιά του και η Χάρις του Θεού κατοικεί μέσα του.
Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στην μεγάλη ευλογία που δέχεται ο άνθρωπος από τον Θεό, όταν αδικήται και αντιμετωπίζη την αδικία πνευματικά. Την αλήθεια αυτήν την αγνοούν ακόμη και πνευματικοί άνθρωποι· δικαιώνουν τον εαυτό τους και φθάνουν «να κάνουν δικό τους ευαγγέλιο». Έτσι απομονώνονται από τον Θεό, γιατί η ανθρώπινη δικαιοσύνη δεν έχει καμμία σχέση με την πνευματική ζωή. Αν θέλουμε να συγγενέψουμε με τον Χριστό, πρέπει να αποκτήσουμε την θεία δικαιοσύνη, που «έχει μέσα της φιλότιμο, αρχοντιά, θυσία».
Το τρίτο μέρος αναφέρεται στην αμαρτία, η οποία κάνει κόλαση την επίγεια ζωή, που με τον πνευματικό αγώνα μπορεί να γίνη παράδεισος. Αν θέλη ο άνθρωπος «να βγη από το σκοτάδι της αμαρτίας», πρέπει να μελετά την συνείδησή του, «τον πρώτο θείο νόμο» που του έδωσε ο Θεός, και ταπεινά να αναγνωρίζη τα σφάλματά του. Έτσι θα οδηγηθή στην μετάνοια, η οποία είναι «ένα εργόχειρο που δεν τελειώνει ποτέ» και φέρνει στην ψυχή την θεία παρηγοριά.
Στο τέταρτο μέρος επισημαίνεται πως οι δυνάμεις του σκότους, οι οποίες ενεργούν με τα όργανά τους, τους μάγους, τους πλανεμένους κ.λπ., ενώ αυτές καθαυτές είναι ανίσχυρες, γίνονται ισχυρές, όταν ο άνθρωπος τους δώση δικαιώματα με κάποια σοβαρή αμαρτία, οπότε και δέχεται δαιμονική επήρεια. Για να απαλλαγή από αυτήν, πρέπει να βρη σε τι έσφαλε, να μετανοήση, να εξομολογηθή και να γίνη συνειδητό μέλος της Εκκλησίας.
Τέλος, στο πέμπτο μέρος τονίζεται ότι το Μυστήριο της εξομολογήσεως είναι απαραίτητο για την άφεση των αμαρτιών και ότι ο Χριστιανός, για να πορεύεται με ασφάλεια στην πνευματική ζωή, χρειάζεται να έχη πνευματικό οδηγό. Γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ του έργου του ψυχιάτρου και του έργου του πνευματικού -τα οποία μερικές φορές στις μέρες μας συγχέονται- και αναφέρονται εμπειρίες του Γέροντα από την πνευματική εργασία που ο ίδιος έκανε στις ψυχές.
Ο Γέροντας, όπως πάντοτε, απαντάει σύντομα στα συγκεκριμένα ερωτήματα που του υποβάλλονται, χωρίς να κάνη συστηματική ανάλυση των θεμάτων και χωρίς να εξαντλή το θέμα στο οποίο αναφέρεται. Στόχο έχει να βοηθήση την ψυχή να σωθή· «για μένα, έλεγε, παρηγοριά και χαρά είναι η σωτηρία της ψυχής». Μιλάει ανάλογα με αυτό που διακρίνει ότι μπορεί να βοηθήση την συγκεκριμένη κάθε φορά ψυχή στον αγώνα της, δίνοντάς της την «πνευματική βιταμίνη» που της χρειάζεται και αναφέροντας συχνά κάποιο κατάλληλο παράδειγμα. Ο Γέροντας πίστευε ότι τα παραδείγματα βοηθούν πολύ. «Θέλω, έλεγε, να γράψω -αλλά δεν έχω χρόνο-, για μερικούς ανθρώπους που έζησαν τίμια, για μερικές κοπέλες και αγόρια, καθώς και για μερικούς οικογενειάρχες που είχαν μία αγία ζωή. Με τέτοια καλά παραδείγματα ελέγχονται όσοι έχουν κάνει μόδα την αμαρτία. Με το να ελέγχης το κακό, συχνά δεν βγαίνει τίποτε. Με το να παρουσιάζης όμως το καλό, ελέγχεται από μόνο του το κακό».
Αν και τα ερωτήματα, όπως είναι γνωστό, προέρχονται από μοναχές και ο Γέροντας απευθύνεται σε μοναχές, οι απαντήσεις αφορούν και σε κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται ή θέλει να αγνωνισθή τον «καλόν αγώνα». Γράφει χαρακτηριστικά σε κάποια επιστολή του αυτό που και οι Πατέρες της Εκκλησίας επισημαίνουν: «Οι εντολές είναι ίδιες και για τους λαϊκούς και για τους μοναχούς, και ο Παράδεισος ένας είναι». Άλλωστε συχνά διαπίστωνε ότι υπάρχουν λαϊκοί που ζουν πολύ πνευματικά και κάνουν λεπτή εργασία στον εαυτό τους.
Ευχαριστούμε όσους δέχθηκαν με προθυμία να διαβάσουν τα χειρόγραφα του τόμου αυτού και να μας πουν τις σκέψεις τους, που βοήθησαν στην αρτιώτερη παρουσίασή του.
Ας ευχηθούμε να εκπληρωθή η ευχή του Γέροντα: «Ο Καλός Θεός να μας φωτίζη και να μας δίνη καλή μετάνοια, για να αξιωθούμε όλοι τον Καλόν Παράδεισο, που μας ετοίμασε ως Φιλόστοργος Πατέρας». Αμήν.
11 Φεβρουαρίου 2001
Κυριακή του Ασώτου
Η Καθηγουμένη του Ιερού Ησυχαστηρίου
Φιλοθέη Μοναχή
και αι συν εμοί εν Χριστώ Αδελφαί
